ÇEWLİK.NET/ÖZEL
Gazeteci Enver Yılmaz, 13 yıl boyunca farklı medya kuruluşlarında çalışırken Zazacanın hep geri planda kaldığına tanık oldu. Bu durumu değiştirmek ve Zazacaya hak ettiği alanı açmak için Zazakî News projesini hayata geçirdi. NewsLab Turkey’in kuluçka programına katılarak dijital medya dünyasına adapte olan Yılmaz, bugün Zazakî News’i Zazaca’nın dijital alandaki en önemli haber platformlarından biri haline getirmeyi başardı.
Ancak Yılmaz’a göre Zazakî News yalnızca bir haber sitesi değil, aynı zamanda bir direniş alanı. Zazacanın medya aracılığıyla güçlenmesi için büyük bir çaba gösteriyor. Onunla, Zazakî News’in kuruluş sürecini, karşılaştığı zorlukları ve anadilinde haberciliğin önemini konuştuk.
“Zazaca’ya Hak Ettiği Alanı Açmak İçin Yola Çıktım”
Sizi biraz tanıyabilir miyiz? Enver Yılmaz kimdir, ne iş yapar?
1980 yılında Diyarbakır’ın Sur ilçesinde doğdum ama kökenim Bingöl’e dayanıyor. Hâlâ Bingöl ile güçlü bağlarım var, aklım hep orada. Aslen Bingöl’ün Genç ilçesine bağlı Mıstan köyündenim. Yaklaşık 14 yıldır gazetecilik yapıyorum. Bu süreçte çevirmenlik, editörlük, program sunuculuğu ve seslendirme gibi birçok alanda çalıştım. Newepel, Vate Dergisi ve Azadiye Welat gibi gazetelerde yazarlık yaptım; Gün TV, Jiyan TV ve Çarpel TV’de editörlük ve program yapımcılığı üstlendim. Ayrıca Podcast Kurdî için içerikler hazırladım, Amida Haber’de Zazaca haberler ürettim.
Bu coğrafya, birçok dilin yok oluşuna tanıklık etti. Eğer biz de seyirci kalırsak, Zazaca da tarih sayfalarına gömülecek. Medya, dijital platformlar ve eğitim alanları Zazaca’yı yaşatmak için kullanılmalı. Bizim görevimiz yalnızca haber yapmak değil, bu dilin görünürlüğünü sağlamak. Ancak çalıştığım medya kuruluşlarında hep bir eksiklik fark ettim: Zazaca hep geri plandaydı. Çoğu medya organında haberlerin ana dili Türkçe veya Kurmancî olurken, Zazaca yalnızca bir “ek” olarak yer alıyordu. Bu beni hep rahatsız etti. Bu yüzden, yılların verdiği tecrübeye de dayanarak Zazakî News’i kurmaya karar verdim.
Zazakî News’i kurma fikri nasıl gelişti? Kuruluş sürecinde neler yaşadınız?
Zazakî News bir hayal değil, zorunluluktu. 2016’daki OHAL süreci, Kürtçe medyaya büyük bir darbe vurdu ve birçok kurum kapatıldı. Bizim gibi anadilde yayıncılık yapan gazeteciler için alan daraldı. Ama sonra dijital medyanın yükselişiyle bağımsız bir mecra oluşturma fikri doğdu. Bu süreçte NewsLab Turkey’in kuluçka programına katıldım. Burada, medyanın dijitale nasıl evrildiğini ve bağımsız bir platform oluşturmanın yöntemlerini öğrendim. Aldığım eğitimler ve yılların tecrübesiyle, 5 Nisan 2023’te Zazakî News’i hayata geçirdim.
“Okuyucuların İlgisi Bize Umut Verdi”
Zazakî News’i kurduktan sonra nasıl tepkiler aldınız? Okuyucuların Zazaca haber okuma noktasında geri dönüşleri nasıl oldu?
Açıkçası bu kadar olumlu dönüş alacağımızı tahmin etmiyordum. “Zazaca haber okuyabileceğimiz bir site olmasına çok sevindik” diyen insanlar oldu. Çünkü şu ana kadar çoğu kişi ya anadilinde haber bulamıyordu ya da mevcut haberler çok sınırlıydı. Şunu gördük: İnsanlar anadillerinde haber okumak istiyor ama yeterli mecra yok. Biz bu boşluğu doldurmaya çalışıyoruz. Elbette eleştiriler de geldi. “Zazaca’yı herkes anlamıyor, neden Kurmancî veya Türkçe daha fazla kullanmıyorsunuz?” diyenler oldu. Ancak bizim önceliğimiz Zazaca’nın görünürlüğünü artırmak. Çünkü bu dilin yaşaması için ona özel alanlar açmak gerekiyor.
“Ekonomik ve Politik Zorluklarla Mücadele Ediyoruz”
Çalışmalarınızı sürdürürken hangi zorluklarla karşılaştınız? Sürdürülebilir olmak için nasıl yollar izliyorsunuz?
İki büyük sorunumuz var: Finansal destek ve politik baskılar. Uzun süre gönüllü bir ekip olarak çalıştık. Maddi destek olmadan bir medya kuruluşunu sürdürmek çok zor. Türkiye’de genel anlamda Kürtçe yayıncılık desteklenmiyor. Devleti bir kenara bırakırsak, toplumda da bu bilinç gelişmemiş maalesef. Özellikle politik atmosfer bizi çok zorluyor. Kürtçe yayın yapmak hâlâ bir mücadele gerektiriyor. Ancak The European Endowment for Democracy (EED) desteğiyle şu ana kadar 16 yazılı haber, 6 video haber ve 8 podcast yayımladık. EED desteği sayesinde eser sahiplerine toplam 3.800 euro destek sağladık. Bu belki de ilk kez insanların kendi anadillerinde içerik üreterek para kazandıkları bir model oldu. Bunun dışında, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi de bize 2.500 TL’lik bir reklam desteği verdi. Kendilerine teşekkür ederim.
“Zazaca İçin Haber Değil, Bir Hafıza Merkezi Oluşturuyoruz”
Ne tür haberlere yer veriyorsunuz? Haberlerde neye dikkat ediyorsunuz?
Zazakî News yalnızca bir haber sitesi değil, aynı zamanda bir kültür ve hafıza merkezi. Ne yapıyoruz? Kültür, sanat ve edebiyata geniş yer veriyoruz. Zazaca yapılan çalışmaları duyuruyoruz. Podcast ve video içerikleriyle dili daha fazla insana ulaştırıyoruz. Hak odaklı bir yayıncılık yapıyoruz.Günlük 4 rutin, 1 özel haber yayımlıyoruz. Şu an 10 yazarımız var ve yazılarıyla bize destek oluyorlar. Ancak bu topluluğu büyütmeyi hedefliyoruz.
“Anadilinde Haber Okumak Kimliğinize Sahip Çıkmaktır”
Sizce insanlar neden anadilinde haber okumalı?
Çünkü bir dil sadece konuşulmaz, yazılmalı ve okunmalı. Anadilinde haber okumak, kimlik bilincini güçlendirir. Eğer gençler haberleri sadece başka dillerde okursa, anadillerinden uzaklaşırlar. Zazaca’nın kaybolmaması için hep birlikte daha fazla çaba göstermeliyiz. Çünkü bir dil yok olduğunda, bir halkın hafızası da silinir. Anadilinde haber okumak, kimlik bilincini güçlendirir. Eğer çocuklar ve gençler haberleri sadece başka dillerde okursa, zamanla anadillerinden uzaklaşırlar. Zazaca bugün yok olma tehlikesiyle karşı karşıyaysa, en büyük nedenlerinden biri de budur. İnsanlar anadilinde haber okuyarak, bu dilin yaşamasına katkı sunabilirler. Bizim için en büyük motivasyon bu: Zazaca’nın gelecekte de var olması.