Çewlik.net – Demokratik Alevi Dernekleri (DAD) İzmir Şubesi İzmir’in Çiğli ilçesindeki dernek binasında “Anadil için buluşuyoruz” adıyla panel düzenledi. Panelde panelist olarak Gazeteci Yazar Turabi Kişin yer alırken panelin moderatörlüğünü Semra Acar yaptı.
Panele Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) İzmir İl ve Çiğli İlçe Örgütü ile çok sayıda yurttaş katıldı. Panelde sıklıkla anadile ve anadilde konuşmanın önemine vurgu yapıldı.
Anadillerin kaybolması nedeniyle UNESCO’nun 21 Şubat’ı “Dünya Anadil Günü” ilan ettiğini hatırlatan Semra Acar, Kirmaçkî (Zazaca) tehlike altındaki diller listesinde olduğunu belirtti. Semra Acar, Kirmaçkînin yavaş yavaş kaybolmakta olduğunu söyleyerek bu duruma karşı dili konuşarak mücadele edilmesi gerektiğini ifade etti.
‘Zazayım Diyenler Dilini Konuşmuyor”
Panelde, anadili olan Kürtçenin Kirmançkî lehçesinde konuşan gazeteci Turabi Kişin, anadile sahip çıkılmazsa ne tarihe ne de kültürüne sahip çıkılabileceğini vurguladı. Kirmançkînin birçok bölgede konuşulduğunu ifade eden Kişin, “Zazacaya birçok farklı bölgede farklı isimler verilmiş; Kirmançkî, Kirdkî, Dimilkî gibi. Bu dilin isimleri fazladır, ama bölgeden bölgeye ağzı da değişiyor. Mesela Dêrsim Kırmaçkîsi ile Varto Kirmançkîsi gibi. Ama bu bizim dilimizin önünde engel değil. Eğer dilimizi iyi bilirsek her bölgede konuşulanı anlarız. Eğer önem verirsek anlarız. Şu an ‘Zazayım’ diyenler bu dili konuşmuyor, çoğunlukla yaşça büyükler konuşuyor maalesef gençlerimiz dilimizi konuşmuyor” diye belirtti.
‘Ulus Devletler Dilin Önündeki En Büyük Engel’
Ulus devletlerin diller üzerindeki baskısına değinen Kişin, şöyle devam etti: “Türkiye kurulmadan önce dilimizin önünde bir engel yoktu, çünkü ulus devlet sistemi değildi. Ama ne zaman Türkiye Cumhuriyeti kuruldu, farklı diller engel ve tehdit olarak görüldü. Bize ‘Bu cumhuriyet Türk’tür dili de Türkçedir’ olgusu dayatıldı. Bu sebepten dilimiz yasaklandı. Şark Islahat Planı ile Kürtleri asimile etme politikası devreye girdi. Bu plana göre, Kürdistan’da konuşulan dil yasaklanacak. Kürdistan’da okul yapılsın ve Türkçe dili dışında hiçbir dil konuşulmasın. Bu plana göre aynı köyden 2 çocuk bile aynı sınıfta olmayacaktı. Eğer olursa kendi dillerini konuşurlar. Eğer konuşurlarsa cezalandırılacak. Bu okulları Kürdistan’ın her yerinde açtılar. Kürdistan için, varlığı, dili için kim bir şey yaparsa devletin hedefi oldu.”
Şubat ayının Alevilik inancında ki önemine de vurgu yapan Kişin, “Şimdi biz Şubat ayındayız ve inancımızda bu ay Xizir ayıdır. Niye Xizir ayıdır çünkü bizim yaşadığımı topraklarda kış çetin geçerdi. Bu yüzden biz bu aya Xizir ayı diyoruz. Çünkü kış bitiyor, bahara giriyoruz. Cemrelerin düşmesi bu ayda olur. Cemreler ne getirir baharı getirir. Biz ne diyoruz dilimiz Xizir dilidir. Bu cümlenin manası büyüktür. Çünkü insanlık bizim topraklarımızda ortaya çıkmış ve bu dillerle var olup yayılmış. Bu güzel diller arasında biri de bizim dilimizdir. Bu güzelliğe sahip çıkalım” çağrısı yaptı.
Söyleşide son olarak çocuklar ve kadınlardan oluşan koro anadilde şarkılar söyledi.