Çewlik.net – Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği bünyesinde görev yapan uzmanlar (sorumlu özel raportörler ve çalışma grubu üyeleri), PKK’nin 1 Mart 2025 tarihinde ilan ettiği ateşkese ilişkin ortak bir açıklama yayınladı. Uzmanlar, Türkiye ve PKK’yi “barışçıl bir çözüm için müzakerelere başlamaya” ve “uluslararası insancıl hukuk ile insan hakları hukukuna saygı göstermeye” çağırdı.
Türkiye’nin Operasyonlarına Uluslararası Hukuk Eleştirisi
BM uzmanları, ateşkes ilanına rağmen Türkiye’nin Irak ve Suriye’de PKK’ye bağlı olduğunu iddia ettiği hedeflere yönelik hava saldırıları düzenlemesinden derin endişe duyduklarını belirtti. Açıklamada, bu operasyonların uluslararası hukukta yer alan “kuvvet kullanma yasağı” açısından soru işaretleri yarattığı vurgulandı.
Kapsamlı Barış İçin Öneriler
Geçmişte başarısızlıkla sonuçlanan geçici ateşkeslere atıfta bulunan uzmanlar, tarafların güven artırıcı adımlar atmasının önemine dikkat çekti. Çatışma sürecinde “başta siviller olmak üzere ciddi insancıl hukuk ve insan hakları ihlalleri” yaşandığını hatırlatan BM uzmanları, diğer çatışma bölgelerindeki başarılı barış süreçlerinden ilham alınarak hazırlanabilecek bir “kapsamlı barış anlaşması” için şu önerileri sundu:
- Silahsızlanma, terhis, topluma yeniden kazandırma, uluslararası suç işlememiş kişilere af veya ceza indirimi
- Geçiş dönemi adalet mekanizmaları – hakikati açığa çıkarmak, tarafsız soruşturmalar, cezalandırma, mağdurlara tazmin ve tekrar yaşanmasını engelleyici önlemler
- Mağdurlara destek – maddi yardım, koruma, kayıpların aranması, cenazelerin iadesi ve toplumsal farkındalık çalışmaları
- Güvenlik sektörü, kurumlar ve yönetişim alanında reform
- Şiddetin kök nedenlerini ele alan, çatışmanın yeniden başlamasını engellemeye yönelik yapısal düzenlemeler
BM Rehber Notu ve Uluslararası Topluma Çağrı
Uzmanlar, BM Genel Sekreteri’nin 2023 tarihli Geçiş Dönemi Adaleti Rehber Notu gibi kaynaklarda yer alan iyi uygulamaları hatırlatarak, uluslararası toplumu harekete geçmeye davet etti. Açıklamada, uluslararası toplumun “taraflara yardımcı olarak çatışmayı hızla ve kesin biçimde çözecek, varılacak barış anlaşmasını etkili şekilde uygulayacak ve sürdürmelerini sağlayacak adımlar atması” gerektiği belirtildi.
Ayrıca, BM uzmanlarının PKK ile Türkiye arasındaki çatışmaya ilişkin daha önce de Türkiye makamlarıyla çeşitli temaslar kurduğu ifade edildi.