Çewlik.net – İsrail’in 13 Haziran 2025 sabahı İran’a yönelik “Yükselen Aslan Operasyonu” adlı saldırısı, İran’ın Natanz nükleer tesisini, askeri üslerini ve hava savunma sistemlerini hedef aldı.
Operasyonda yaklaşık 200 savaş uçağı ve patlayıcı İHA’lar kullanıldı, bazı İHA’ların Mossad tarafından önceden İran’a sızdırıldığı iddia edildi.
Saldırıda Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami ve nükleer bilimciler Feridun Abbasi ile Muhammed Mehdi Tehranchi dahil en az 14 kişi öldü, 57 kişi yaralandı.
İran, misilleme olarak İsrail’e yüzden fazla İHA ve füze fırlattı, ancak İsrail’in bu saldırıları engellediği bildirildi.
Arka Plan ve Bağlam
Saldırı, İran’ın nükleer programı etrafındaki gerginliklerin bir sonucu olarak gerçekleşti. IAEA, İran’ın nükleer yükümlülüklerini yerine getirmediğini bildirmişti ve ABD, İran’ın nükleer silah geliştirme yolunda ilerlediğine dair işaretler olduğunu açıklamıştı.
Daha önce, Nisan ve Ekim 2024’te İran, İsrail’e füze saldırıları düzenlemişti; bu saldırılar, İsrail’in Suriye ve Lübnan’daki eylemlerine yanıt olarak gelmişti.
ABD, nükleer müzakerelerin altıncı turunun 15 Haziran 2025’te Umman’da yapılacağını duyurmuş, ancak saldırıya dahil olmadığını vurgulamıştı.
Tepkiler ve Sonuçlar
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, operasyonun varoluşsal bir tehdidi önlemek için gerekli olduğunu belirtti ve daha fazla eylem yapılabileceğini ima etti.
İran lideri Ayetullah Ali Hamaney, saldırıyı “şeytani ve kanlı” olarak nitelendirerek İsrail’in acı bir sonla karşılaşacağını öngördü. İran, ABD’yi desteklemekle suçladı ve misilleme tehditlerinde bulundu.
ABD Başkanı Donald Trump, İran’ın nükleer anlaşmayı reddetmesi durumunda daha sert saldırılar olabileceğini belirtti, ancak ABD’nin saldırıya dahil olmadığını yineledi.
Enerji piyasalarında petrol fiyatları %10 artarken, bölgesel bir savaş çıkma riski endişe yaratıyor.
Uzman Görüşleri
Uzmanlar, İsrail’in hava savunma sistemlerini hedef almasının gelecekteki saldırılar için hazırlık olabileceğini düşünüyor. BBC’nin diplomasi muhabiri Paul Adams, çatışmanın devam edebileceğini ve nükleer müzakereleri olumsuz etkileyebileceğini belirtti.
SETA ve IRAM Center gibi kurumlar, İran’ın vekil güçleri ve Direniş Ekseni üzerinden bölgesel etkisini artırmaya çalıştığını, bu durumun çatışmayı karmaşık hale getirdiğini analiz etti.
Rapor: İsrail’in İran Saldırısı – Detaylı İnceleme ve Analiz
İsrail, 13 Haziran 2025 sabahı yerel saatle 03:30’da İran’a kapsamlı bir hava saldırısı başlattı. Operasyon, İran’ın nükleer tesislerini, özellikle Natanz nükleer tesisini, askeri üslerini ve hava savunma sistemlerini hedef aldı.
Saldırıda, yaklaşık 200 savaş uçağı ve patlayıcı İHA’lar kullanıldı. Bazı kaynaklar, bu İHA’ların İsrail istihbarat servisi Mossad tarafından saldırının çok öncesinde İran’a gizlice sokulduğunu iddia etti.
Saldırının sonucunda ciddi kayıplar yaşandı. Anadolu Ajansı’nın raporlarına göre, İran devlet televizyonu, saldırılarda en az 5 kişinin hayatını kaybettiğini, Tebriz’de 2, Kasrı Şirin’de 1 kişinin öldüğünü bildirdi.
Daha detaylı raporlar, altısı nükleer bilimci olmak üzere en az 14 kişinin öldüğünü ve 57 kişinin yaralandığını ortaya koydu. Ölenler arasında Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami, eski Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Feridun Abbasi ve İslam Azad Üniversitesi Rektörü Muhammed Mehdi Tehranchi gibi üst düzey isimler yer aldı.
Arka Plan ve Bağlam
Saldırı, İran’ın nükleer programı etrafındaki gerginliklerin bir sonucu olarak gerçekleşti. IAEA, 12 Haziran 2025’te İran’ın nükleer yükümlülüklerini yerine getirmediğini bildirdi ve İran, uranyum zenginleştirmesini artırmayı planladığını duyurdu.
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 11 Haziran 2025’te İran’ın nükleer silah geliştirme yolunda ilerlediğine dair işaretler olduğunu açıklamıştı. Bu bağlamda, ABD bölgedeki personelini azaltmış ve 11 Haziran’da Irak büyükelçiliği personelini tahliye etmişti.
Tarihsel bağlamda, İsrail ve İran arasındaki gerilimler, özellikle 1 Nisan 2024’te Şam’daki İran konsolosluğuna düzenlenen İsrail saldırısıyla tırmanmıştı.
Bu olayda, Devrim Muhafızları Ordusu’nun üst düzey komutanları öldürülmüştü. İran, Nisan ve Ekim 2024’te İsrail’e füze saldırıları düzenleyerek misilleme yapmıştı. Bu saldırılar, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ve diğer üst düzey İranlı yetkililerin öldürülmesine yanıt olarak gerçekleşmişti .
Tepkiler ve Uluslararası Reaksiyonlar
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, operasyonun varoluşsal bir tehdidi önlemek için gerekli olduğunu belirtti ve tehdidin ortadan kaldırılması halinde daha fazla eylem yapılabileceğini ima etti.
İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, bu anı İsrail tarihi için kritik bir an olarak nitelendirdi. Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir, operasyonu “tarihi” olarak tanımladı ve binlerce askerin mobilize edildiğini duyurdu.
İran tarafında, Ayetullah Ali Hamaney saldırıyı “şeytani ve kanlı” olarak nitelendirerek İsrail’in acı bir sonla karşılaşacağını öngördü.
İran Silahlı Kuvvetleri Sözcüsü, ABD ve İsrail’in “ağır bedel” ödeyeceğini belirtti. Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, saldırıyı “savaş ilanı” olarak tanımladı ve Birleşmiş Milletler’e (BM) acil eylem çağrısında bulundu.
İran, misilleme olarak İsrail’e yüzden fazla İHA ve füze fırlattı, ancak İsrail’in bu saldırıları engellediği bildirildi.
ABD, saldırıya dahil olmadığını açıkça belirtti. Başkan Donald Trump, İran’ın nükleer anlaşmayı reddetmesi durumunda daha sert saldırılar olabileceğini belirtti ve TruthSocial üzerinden İran’ın programına karşı anlaşma çağrısında bulundu.
Senato üyesi Marco Rubio, ABD’nin saldırıya yardım sağlamadığını ve önceliğin Amerikan kuvvetlerini korumak olduğunu vurguladı. Saldırının ardından petrol fiyatları %10 artarak enerji arzı endişelerini artırdı.
Türkiye ve diğer uluslararası aktörler de tepkilerini dile getirdi. Türkiye Dışişleri Bakanlığı, saldırıyı en güçlü şekilde kınadı ve uluslararası hukukun ihlal edildiğini belirtti .
Askeri ve Stratejik Analiz
Operasyonun ölçeği, İsrail’in İran’a karşı askeri stratejisinde önemli bir tırmanma olduğunu gösteriyor. BBC’nin diplomasi muhabiri Paul Adams, İsrail’in hava savunma sistemlerini hedef almasının, gelecekteki saldırılar için hazırlık olabileceğini belirtti.
Adams, çatışmanın devam edebileceğini ve “Yükselen Aslan Operasyonu”nun henüz başlangıç aşamasında olabileceğini öne sürdü.
İran’ın misilleme kapasitesi, önceki İHA ve füze saldırılarından sonra azalmış olabilir. Ancak, İran’ın vekil güçleri ve Direniş Ekseni üzerinden bölgesel etkisini artırmaya çalıştığı biliniyor.
IRAM Center’ın analizine göre, İran, İsrail’in Gazze işgali gibi fırsatları kullanarak güvenlik politikalarını sınırları dışında şekillendirmeye çalışıyor .
Uluslararası Sonuçlar ve Gelecek Senaryolar
Saldırının enerji piyasalarına etkisi hemen hissedildi; petrol fiyatları %10 artarak enerji arzı kesintisi endişelerini artırdı.
Diplomatik olarak, ABD ve İran arasındaki nükleer müzakereler sekteye uğrayabilir. İran, ABD’yi İsrail’i desteklemekle suçladı ve 15 Haziran 2025’te planlanan müzakerelerin geleceği belirsiz hale geldi.
Uzmanlar, çatışmanın bölgesel bir savaşa dönüşme riskine dikkat çekiyor. SETA’nın analizine göre, İran’ın balistik füze kapasitesi ve İsrail’in hava savunma sistemlerine yönelik saldırıları, tırmanmayı hızlandırabilir.
Küresel güvenlik açısından, Ortadoğu’daki istikrarsızlık, ekonomik ve siyasi etkilerle dünya genelinde yankılanabilir.