Çewlik.net – Türkiye cezaevlerinde binlerce hasta mahpus, ağır sağlık sorunlarıyla mücadele ederken, insan hakları ihlalleriyle karşı karşıya kalıyor. Kelepçeli muayene dayatmasından Adli Tıp Kurumu’nun (ATK) tartışmalı raporlarına, hastane sevklerindeki gecikmelerden kalabalık koğuşlara kadar uzanan sorunlar, hasta mahpusların yaşam hakkını tehdit ediyor.
Bu dramın en çarpıcı örneklerinden biri, ağır hasta mahpus kardeşler Emrah Nebioğlu ve Fırat Nebioğlu’nun hikayesi. Böbrek yetmezliği ve ciddi sağlık sorunlarıyla mücadele eden bu iki kardeş, cezaevi koşullarında tedavi imkanlarından yoksun bırakılıyor.
Emrah Nebioğlu: %94 Engelli Raporuna Rağmen Cezaevinde
33 yaşındaki Emrah Nebioğlu, 2022 yılında tutuklanarak Antalya Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’ne gönderildi. Yargılandığı dosyadan 7 yıl 6 ay hapis cezası alan Nebioğlu, yaklaşık 3,5 yıldır cezaevinde tutuluyor. Tutuklanmadan önce yaşadığı bir yaralanma nedeniyle 37 gün yoğun bakımda kalan Emrah, bu süreçte 3 kez ameliyat geçirdi. Yaralanma, sol kol ve bacağında tam felce neden olurken, sol sinir nöronları da tamamen işlevini yitirdi. Destek almadan yürüyemeyen ve temel ihtiyaçlarını karşılayamayan Nebioğlu’nun, %94 engelli raporu bulunuyor. Ayrıca böbrek yetmezliği ve yüksek tansiyon gibi ciddi sağlık sorunlarıyla mücadele ediyor.
Sağlık Raporları ve Sevk Süreçleri
- Batman Eğitim ve Araştırma Hastanesi tarafından 25 Aralık 2019’da düzenlenen raporda, Nebioğlu’nun %94 engelli olduğu tespit edildi.
- Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2022 yılında engel oranının %94’ün üzerinde olduğunu doğruladı.
- Ancak bu raporlara rağmen Emrah Nebioğlu tahliye edilmedi. Geçtiğimiz yıl Antalya’dan Menemen R Tipi Kapalı Cezaevi’ne sevk edilen Nebioğlu, burada 3 ay tutulduktan sonra “sağlıksız koşulların düzeltileceği” gerekçesiyle tekrar Antalya’ya gönderildi. 1 ay 7 gün sonra yeniden aynı cezaevine sevk edildi.
- Ailesi, bu süreçte tecrit koşullarının ağırlaştığını ve Emrah’ın sağlık durumunun kötüleştiğini belirtiyor.
Mahkeme Reddi: “Hayati Tehlike Yok”
2022 yılında avukatı aracılığıyla Batman 3’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’ne yapılan infaz erteleme başvurusu, “hastalığın hayati tehlike teşkil etmediği” gerekçesiyle reddedildi. Nisan 2024’ten bu yana düzenli sağlık kontrollerine götürülmeyen Emrah Nebioğlu, cezaevi koşullarında yaşam mücadelesine devam ediyor.
Fırat Nebioğlu: Böbrek Nakli Bekliyor, Ancak Cezaevinde
26 yaşındaki Fırat Nebioğlu, 8 yıldır cezaevinde. Diyarbakır 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan Fırat, iki dosyadan toplam 18 yıl hapis cezası aldı. Bir dosyadan 3,5 yıl yatıp tahliye edilen Nebioğlu’nun diğer dosyadan aldığı 12 yıl ceza, 5 yıla indirildi. Ayrıca başka bir dosyadan 2 yıl 6 ay ceza alan Fırat, son 3 yıldır cezaevinde. Kardeşi Emrah gibi böbrek yetmezliği hastası olan Fırat, aynı zamanda yüksek şeker hastalığı ile mücadele ediyor.
Kritik Sağlık Durumu ve ATK Raporu
- 7 Mart 2022’de Batman/Besiri Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nden Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne yapılan başvuruda, Nefroloji Uzmanı tarafından “Hapishanede kalması hayati açıdan ciddi risk barındırır” raporu verildi.
- Doktorlar, Fırat Nebioğlu’nun böbrek nakli olması gerektiğini, ancak bu ameliyatın cezaevi koşullarında riskli olduğunu belirtti.
- Rapor, cezaevi idaresine gönderildi ve 15 Mart 2022’de Fırat, İstanbul Adli Tıp Kurumu’na sevk edildi. Ancak aileye göre ATK, detaylı muayene, kan tahlili veya tetkik yapmadan, yalnızca ayaküstü bir incelemeyle “Cezaevinde kalabilir” raporu verdi.
Böbreklerin İflası ve Diyaliz Süreci
30 Mart 2022’de fenalaşan Fırat Nebioğlu, önce Besiri Devlet Hastanesi’ne, ardından Batman Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne sevk edildi. Doktorlar, her iki böbreğinin iflas ettiğini ve tek çarenin böbrek nakli veya diyaliz olduğunu belirtti. Haftanın 3 günü diyalize bağlanan Fırat, yaşamını bu şekilde sürdürmeye çalışıyor. Ancak Diyarbakır’a sevk edilmesi, tedavi sürecini daha da zorlaştırdı. Ailesi, böbrek nakli için seferber olsa da cezaevi koşulları bu süreci engelliyor.
Türkiye Cezaevlerinde Hasta Mahpusların Karşılaştığı İhlaller
Nebioğlu kardeşlerin durumu, Türkiye cezaevlerindeki hasta mahpusların karşılaştığı sistematik sorunların yalnızca bir örneği. İnsan Hakları Derneği (İHD) verilerine göre, Türkiye cezaevlerinde 651’i ağır olmak üzere 1517 hasta mahpus bulunuyor. 2022 yılında en az 70 hasta mahpus hayatını kaybetti. Hasta mahpusların karşılaştığı başlıca ihlaller şunlar:
- Kelepçeli Muayene Dayatması: Hasta mahpuslar, hastanelere kelepçeli götürülerek muayene ediliyor. Bazı mahpuslar, bu durumu kabul etmediği için tedavi göremiyor.
- Adli Tıp Kurumu’nun Tartışmalı Raporları: ATK, hasta mahpusların “cezaevinde kalabilir” raporlarıyla tahliyelerini engelliyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), bu raporların yeterince açık ve etkili olmadığını belirterek Türkiye’yi mahkum etmişti.
- Hastane Sevklerinde Gecikmeler: Mahpuslar, revire geç çıkarılıyor veya hastane sevkleri yapılmıyor.
- Aşırı Kalabalık Koğuşlar: Cezaevlerindeki kalabalık koşullar, enfeksiyon riskini artırıyor ve tedaviyi zorlaştırıyor.
- Tecrit ve Kötü Muamele: Hasta mahpuslar, tecrit koşullarında tutuluyor ve sağlık hizmetlerine erişimleri kısıtlanıyor.
Ailenin Çabaları ve Toplumsal Çağrı
Nebioğlu kardeşlerin ailesi, çocuklarının tahliyesi için yıllardır mücadele ediyor. Daha önce Türk Tabipleri Birliği (TTB) İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’na başvuran aile, bu girişimden sonuç alamadı. İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, F Oturumu eylemlerinde Fırat Nebioğlu’nun durumuna dikkat çekerek tahliye talebinde bulundu.
Hasta Mahpuslar İçin Ne Yapılabilir?
- Adli Tıp Kurumu Reformu: ATK raporlarının şeffaf ve bilimsel bir şekilde hazırlanması sağlanmalı.
- İnfaz Erteleme: Ağır hasta mahpusların infazları ertelenerek tedavileri dışarıda yapılmalı.
- Cezaevi Koşullarının İyileştirilmesi: Kalabalık koğuşlar, hijyen sorunları ve sağlık hizmetlerine erişim engelleri giderilmeli.
- Uluslararası Denetim: Cezaevleri, uluslararası insan hakları kuruluşları tarafından düzenli olarak denetlenmeli.