Çewlik.net – Türkiye’de erken seçim tartışmaları gündemden düşmüyor. Peki, erken seçim mümkün mü? Anayasa’ya göre erken seçim nasıl yapılır, hangi şartlar gerekir? 2025’te seçim ihtimali ne kadar güçlü? İşte detaylar!
Türkiye’de siyasi atmosfer, erken seçim tartışmalarıyla hareketleniyor. Ekonomik kriz, muhalefetin çağrıları ve mevcut siyasi dengeler, erken seçim ihtimalini sıkça gündeme getiriyor. CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in 2025 Kasım’ı işaret etmesi, bu tartışmaları daha da alevlendirdi. Peki, Türkiye’de erken seçim gerçekten mümkün mü? Anayasal süreçler, siyasi dinamikler ve uzman görüşleri ışığında bu soruya yanıt arıyoruz.
Erken Seçim Nedir? Anayasal Şartlar Nelerdir?
Erken seçim, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) veya Cumhurbaşkanının, genel seçimlerin normal tarihinden önce yapılmasına karar vermesiyle gerçekleşiyor. Anayasa’nın 116. maddesine göre erken seçim için iki yol bulunuyor:
- TBMM Kararı: TBMM’de üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu, yani en az 360 milletvekilinin onayı gerekiyor. Bu, mevcut Meclis’te AK Parti ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı’nın muhalefetin desteğine ihtiyaç duyacağı anlamına geliyor.
- Cumhurbaşkanı Kararı: Cumhurbaşkanı, TBMM’yi feshederek erken seçime gidebilir. Ancak bu durumda, Cumhurbaşkanı’nın da seçime girmesi gerekiyor.
Anayasa’nın 67. maddesi ise seçim yasalarında yapılan değişikliklerin, yürürlüğe girdikten sonraki bir yıl içinde uygulanamayacağını belirtiyor. Bu, erken seçim kararının zamanlamasını etkileyen önemli bir faktör.
2025’te Erken Seçim Olur mu? Siyasi Dinamikler Ne Diyor?
Muhalefetin Erken Seçim Çağrıları
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 2024’te yaptığı açıklamalarda 2025 Kasım’ını erken seçim için “son tarih” olarak işaret etti. Özel, ekonomik sorunların çözülememesi durumunda erken seçimin kaçınılmaz olduğunu ifade ediyor. Ayrıca, Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması sonrası başlatılan imza kampanyaları, muhalefetin erken seçim talebini güçlendiriyor.
İktidarın Tutumu
AK Parti ve MHP, erken seçime sıcak bakmıyor. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Ocak 2025’te yaptığı açıklamada, erken seçim beklentisini “hayali” olarak nitelendirdi ve seçimlerin 2028’de zamanında yapılacağını vurguladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da geçmişte erken seçimi “kabile devleti” uygulaması olarak eleştirmişti.
Ekonomik Kriz ve Halkın Nabzı
Türkiye’deki ekonomik kriz, erken seçim tartışmalarının temel tetikleyicilerinden biri. Yüksek enflasyon, Türk lirasındaki değer kaybı ve geçim sıkıntısı, halkın erken seçim talebini artırıyor. CHP’nin yaptırdığı anketlere göre, halkın yüzde 67’si “geçinemiyoruz” diyor. Bu durum, muhalefetin erken seçim çağrılarına zemin hazırlıyor.
Erken Seçim İçin Engeller ve Olasılıklar
Siyasi Engeller
TBMM’de erken seçim kararı için 360 vekilin onayı gerektiğinden, muhalefetin iktidar blokunu ikna etmesi zor görünüyor. Cumhur İttifakı, Meclis’te çoğunluğu elinde tutuyor ve erken seçime şimdilik mesafeli.
Toplumsal Dinamikler
Ekrem İmamoğlu’nun 2025’te tutuklanması, hükümet karşıtı protestoları artırdı. CHP’nin bu durumu erken seçim talebine dönüştürme çabası, toplumsal desteği artırabilir. Ancak, halkın erken seçim talebinin henüz yüzde 50’yi aşmadığı belirtiliyor.
Uluslararası Faktörler
Avrupa’daki seçim dalgası ve küresel ekonomik belirsizlikler, Türkiye’deki siyasi kararları etkileyebilir. Örneğin, Almanya’da 2025’te yapılan erken seçim, Türkiye’deki tartışmalara örnek teşkil edebilir.
Erken Seçim Olursa Ne Olur?
Erken seçim kararı alınırsa, Türkiye hem TBMM hem de Cumhurbaşkanı seçimine gider. Bu durumda:
- Erdoğan’ın Adaylığı: Anayasa’ya göre, Erdoğan’ın üçüncü kez aday olabilmesi için TBMM’nin erken seçim kararı alması gerekiyor. Özgür Özel’in bu olasılığı gündeme getirmesi, muhalefetin stratejisi olarak değerlendiriliyor.
- Siyasi Dengeler: CHP’nin anketlerde yüzde 34-35 bandında birinci parti olduğu belirtiliyor. Erken seçim, muhalefetin bu avantajı kullanma şansı olabilir.
- Ekonomik Etkiler: İş dünyası, geçmişte erken seçimin belirsizliği artırdığını ve yatırımları ertelediğini ifade etmişti. Ancak, mevcut krizin derinleşmesi, erken seçimi bir çözüm olarak öne çıkarabilir.
Uzmanlar Ne Diyor?
Siyaset bilimciler, erken seçimin gerçekleşmesi için toplumsal baskının artması gerektiğini vurguluyor. Prof. Dr. Özer Sencar gibi uzmanlar, geçmişte Erdoğan’ın erken seçim kararlarını stratejik zamanlamalara dayandırdığını belirtiyor. Ancak, mevcut durumda iktidarın bu riski alması düşük ihtimal.
Türkiye’de Erken Seçim Mümkün mü?
Türkiye’de erken seçim, anayasal olarak mümkün olsa da siyasi ve toplumsal dinamiklere bağlı. Muhalefetin baskısı ve ekonomik kriz, erken seçim ihtimalini artırıyor; ancak iktidarın direnci ve Meclis’teki çoğunluk, bu olasılığı zorlaştırıyor. 2025 Kasım, Özgür Özel’in işaret ettiği gibi kritik bir tarih olabilir. Ancak, Bahçeli ve Erdoğan’ın açıklamaları, seçimlerin 2028’e kadar ertelenebileceğini gösteriyor.