Zeynep AKAT
BİNGÖL – Kuzey Anadolu fay hattı ve Doğu Anadolu fay hattının kesişimindeki Bingöl, Türkiye’de deprem riski taşıyan illerin başında geliyor. Deprem uzmanları sık sık kentteki fay hatlarına işaret ederek ‘büyük bir deprem’ beklediğini söylese de kentte deprem hazırlıkları halen yeterli değil.
16 Şubat’ta Yedisu merkezli 4.8 büyüklüğündeki depremin ardından gözler yeniden Bingöl’e çevrildi. Kentte yaşayanlar büyük bir tedirginlik içinde depremi beklerken, yapılan hazırlıkların ne aşamada olduğu da merak ediliyor.
Uzun zamandır çalışmalarını sürdüren Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Bingöl İl Koordinasyon Kurulu, kentteki genel durumu, deprem hazırlıklarını, görüş ve önerilerini paylaşmak için basın emekçileriyle bir araya geldi. Toplantıya TMMOB Bingöl İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Canfidal Boldaş, Jeoloji Mühendisleri Odası İl Temsilcisi Mehmet Alban, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası İl Temsilcisi Yasin Cengiz, İnşaat Mühendisleri Odası İl Temsilcisi Ayetullah Keskin, İnşaat Mühendisleri Odası İl Temsilcisi Yardımcı Nihan Hülagühanoğlu, Elektrik Mühendisleri Odası İl Temsilcisi Mustafa Küçük katıldı.
“Bingöl Depreme Hazır Değil”
Boldaş, Bingöl’ün 2023 yılında “Hayata Etkili Afet Bölgesi” ilan edildiğini, aradan iki yıl geçmesine rağmen çalışmaların halen tamamlanmadığını söyledi.
Boldaş, deprem öncesi mikro bölgeleme ve master planı çalışmalarının yapılmasını gerektiğini belirtirken, “Yalnızca merkezde ve Yedisu ilçesinde mikro bölgeleme çalışması yapılıyor. Ancak Bingöl’ün yedi ilçesi daha var ve deprem olduğunda bu iller depremden azade olmayacaklar. Maalesef ki Bingöl depreme hazır değil” dedi. Bingöl’ün yedi ilçesinde de risk analizine tabi tutulmamış binanın kalmaması gerektiğini vurguladı.
“Aktif Fay Hattı Üzerine İnşa Edilen Yapılar Var”
Öte yandan Boldaş, Bingöl’de aktif fay hattı üzerinde inşa edilen yapılan olduğuna dikkat çekti. Bu güzergahların bir an önce tespit edilip, binaların riskli binaların yıkım çalışmalarına başlanması gerektiğini söyledi. Bingöl’de yetkili kurumların 2003 depreminden sonra yapı stoğunun yüzde 75’ini yenilediğine dair açıklamalarına değinen Boldaş, “Yenilenen binaların depremden etkilenmeyeceğini büyük bir yanılgı olarak değerlendiriyoruz. Deprem 2003’te yaşandı. İlk kapsamlı deprem mevzuatı ise 2007’de yayınlandı. 2003’ten 2007’ye kadar olan süreçte yapı stokunun önemli bir kısmı yenilenmiştir diye düşünüyoruz. Peki, hangi depremsellik kriterlerine göre yapı stoğumuz yenilendi?” diye sordu.
“Süreçler Sağlıklı İşlemedi”
6 Şubat depremlerinin ardından 13 bin 262 binada teknik tarama yapıldığının açıklandığını, bu taramaların arasında 3 bin 425 bina için yıkım kararı verildiğini belirtirken “Bu tespit çalışmalarının çoğunluğu gözlemsel değerlendirmelere binaen yürütülmüştür. Bu nedenle risk analiz sürecinin sağlıklı işlemediğini biliyoruz” dedi. Öte yandan Boldaş, binaların yıkılma süreçlerinde de herhangi bir önlem alınmadığını söyledi. Birçok binanın yıkımı sırasında ortaya asbest çıktığını, yıkım atıklarının da harfiyat atıklarını gibi döküm alanına çekildiğini ya da etrafa atıldığını kaydetti.
“Çadırlar Nüfusun Yüzde 10’unu Karşılıyor”
Bunların yanı sıra Boldaş Bingöl’de il genelinde yalnızca 6 bin 580 çadır stoğu olduğunu kaydetti. “4 kişilik aileden hesap edersek 26 bin yurttaşımıza evet bir çözüm olacak. Ama bizim Bingöl’ün toplam nüfusunun şu an 284 bin kişi. Bu çadır stoğu yurttaşlarımızın yalnızca yüzde 10’luk kısmını tolere edebilir ancak geri kalan yüzde 90 yurttaşın da düşünülmesi gerekiyor” dedi.
“Maden Sokak ve Saray Mahallesi’nde Somut Adım Yok”
Bingöl ve İzmir illerinin kentsel dönüşüm kapsamında pilot il seçildiğini ifade eden Boldaş, şöyle devam etti:
“Özellikle Maden Sokak ve Saray Mahallesinin temel yapı bölgesi ile ilgili hala somut bir çalışma yapılmadı. Mesela son bilgi; parselasyon çalışmalarının yapılıp Toplu Konut İdaresine bildirildiği yönündedir. Buradaki hak sahipleriyle anlaşma süreci ne durumda, hak sahiplerinin sürece yaklaşımı nasıl, bunların hepsinin tamamlanıp kış sezonu sonrasında çalışmaların tamamlanmasına yönelik planlamalar yapılabilirdi.
“Havaalanı Olası Depremde Kilit Rol Oynayacak”
“Olası bir depremde Bingöl havalanı kilit rol oynayacak” diyen Boldaş, “Havaalanı pistinde çalışmalar hızlı bir şekilde tamamlanmalıdır” ifadelerini kullandı.
Bingöl’de İmar Afları
2002 yılından bugüne kadar 9 defa imar affı yasası çıkarıldı. Yani hiçbir mühendislik hizmeti almamış, teknik kriterlere uyulmamış gelişigüzel yapılan yapılar meşrulaştırılmış oldu. Bu imar aflarından Bingöl’de 8 bin 500 ila 9 bin arasında yapı kayıt belgesi verilmiş. Bir deprem yaşanması durumunda bu yapıların hepsi tehlikelidir.”